Financiële Educatie Nieuwe Stijl (FENS)

Financiële Educatie Nieuwe Stijl (FENS)

In 2022 stond het aantal kinderen dat deel uitmaakte van een Nederlands huishouden met een laag inkomen op 165.000 (CBS, 2023). Hoewel er op nationale schaal sprake was van een afname in het aantal huishoudens met een laag inkomen, springt de gemeente Oldambt in Groningen er nog steeds bovenuit als het gaat om het aantal kinderen dat deel uitmaakt van huishoudens met een langdurig laag inkomen. Het gaat daarbij om een percentage van 4,6% in Oldambt tegenover een landelijk breed gemiddeld percentage van 2,9% (CBS, 2022). De gevolgen van armoede zijn ingrijpend en kunnen uitmonden in trauma reacties, pesten, wantrouwen, sociale uitsluiting, en het onbedoeld doorgeven van die armoede aan de volgende generatie (Meij & Snip, 2023). “Scholen kunnen een belangrijke rol spelen in het wegnemen van zaken die leerlingen belemmeren, zoals armoede. Vrijwel alle scholen hebben – bewust of onbewust – te maken met armoedeproblematiek onder leerlingen, zeker in deze tijd van inflatie” (Lusse & Kassenberg, 2022).

Met het project Generatie Rijkdom streeft de gemeente Oldambt naar gelijke kansen in het onderwijs, een kansrijker toekomstperspectief, het doorbreken van het taboe op armoede en schulden en financieel en zelfredzame inwoners. Solidair Groningen & Drenthe is vanaf 1 januari 2024, in samenwerking met de Volkskredietbank Noord-Oost Groningen, het project Financiële Educatie Nieuwe Stijl gestart in opdracht van de gemeente Oldambt en als onderdeel van Generatie Rijkdom. Onze activiteiten hierbij zijn gericht op lesprogramma’s voor zowel het primair onderwijs (PO) als het voortgezet onderwijs (VO) en deskundigheidsbevordering voor de docenten. Hierbinnen staan drie pijlers centraal: signaleren (hoe zien we elke leerling?); ondersteunen (hoe laten we elke leerling meedoen?); en stimuleren (hoe zorgen we voor elke leerling voor gelijke kansen?).

Zowel het onderwijs als de leerling profiteert van preventieve bestrijding van armoede. “Omdat geldproblemen het dagelijks functioneren negatief beïnvloeden, drukken ze ook een stempel op de bredere ontwikkeling en studieprestaties van jongeren” (Nibud, 2022). Het signaleren en vervolgens het gesprek aangaan om hulpmiddelen aan te reiken heeft daarom zin. Bovendien zijn er tal van middelen waarmee de leerlingen en ouders in kwestie geholpen kunnen worden, maar die komen wegens omstandigheden vaak niet terecht op de plek waar ze nodig zijn. Met dit project proberen we daarin verandering aan te brengen.

Wat is armoede en geld? Hoe ontstaan schulden en wat zijn de sociaal-emotionele consequenties daarvan? Hoe ga je daarmee om? We willen ons richten op bewustwording en het doorbreken van taboes op het gebied van armoede en wat daarbij komt kijken. “Een belangrijke reden waarom mensen pas hulp zoeken bij hoge schulden is het taboe dat op armoede en schulden heerst. Jongeren spreken met hun vrienden niet over hun financiële thuis[situatie], aldus de kinderombudsman” (Kinderombudsman, 2013). Als we dergelijke taboes weten te doorbreken is dat een stap naar financiële en sociale zelfredzaamheid, wat weer een positief effect heeft op bestaanszekerheid.

“Nelson Mandela zei ooit dat het onderwijs het machtigste wapen is om de wereld te veranderen. Wij willen de wereld voor inwoners van Oldambt veranderen, wij willen het patroon van generatiearmoede en bijbehorende schuldenproblematiek oplossen en zijn van mening dat we moeten beginnen op de grootste vind- en ook werkplaats; het onderwijs” (Nijboer & Visser, 2022).

Projectleider en -medewerkers van Solidair Groningen & Drenthe

Marleen Oostland (projectleider Ieder Kind Telt Mee)

Justin Spoor (projectleider Kansengelijkheid in Praktijkonderwijs)

Voorlopige doelstelling in Oldambt

· Kinderen en jongeren hebben gelijke kansen in het onderwijs

· Onze jeugdigen zijn financieel en sociaal zelfredzaam

· Het taboe op armoede en schulden wordt doorbroken

· Een geïmplementeerd lesprogramma op 20% van de PO instellingen

· Een geïmplementeerd lesprogramma op 100% van de VO instellingen

· 3840 jongeren/kinderen zijn twee schooljaren voorgelicht in financiële en sociale zelfredzaamheid

· 3840 jongeren/kinderen weten beter hoe ze financieel en sociaal zelfredzaam kunnen zijn

· 60 docenten van PO instellingen getraind

· 48 docenten van VO instellingen getraind

· 108 docenten weten hoe ze armoede en schuldenproblematiek kunnen signaleren en bespreekbaar maken

· 108 docenten signaleren armoede en schulden en maken het bespreekbaar

· 80% van de deelnemers ervaart minder schaamte om geldproblemen/armoede bespreekbaar te maken

· 80% van de deelnemers ervaart minder schaamte om geldproblemen/armoede bespreekbaar te maken

· 80% van de deelnemers wordt passend geholpen of doorverwezen naar passende voorzieningen/hulp

· 80% van de deelnemers ervaart minder schaamte om geldproblemen/armoede bespreekbaar te maken

· 80% van de deelnemers ervaart minder schaamte om geldproblemen/armoede bespreekbaar te maken

· 80% van de deelnemers wordt passend geholpen of doorverwezen naar passende voorzieningen/hulp

Financiële educatie nieuwe stijl, de infographic vind je hier 

Samenwerkingspartners

· Nationaal Programma Groningen 

· Gemeente Oldambt

· Volkskredietbank Noord-Oost Groningen

· Regio Deal Oost Groningen

Planning

Het project beslaat de periode tussen 1 januari 2024 en 31 december 2026:

· Ontwikkelingsfase: januari tot en met september 2024

o Directiegesprekken met scholen

· Uitvoeringsfase: vanaf schooljaar 2024/2025

o Gastlessen en trainingen

Verwijzingen

CBS. Armoede en sociale uitsluiting 2023. Centraal Bureau voor de Statistiek: Den Haag/Heerlen/Bonaire, 2023.

Lusse M. en Kassenberg, A. Omgaan met armoede op school. Handreiking voor po en vo. Herziene druk. Groningen: Hogeschool Rotterdam en Hanzehogeschool Groningen, 2022.

Meij, Erik, Jessy Snip, Anneke Zuidema, Bianca Javaniseresht-Harms, Caroline Fries, Danette Hoyer, Denise Kleberg, Esmeralda Bos, Gabriëlle Welmers, Ingrid Blink, Iris Rienstra, Jennifer Wane, et al. De cirkel van generatiearmoede. Sociaal Planbureau Groningen: Groningen, 2023.

Nibud. “Gesprekshandreiking voor docenten.” Geldzorgen in de klas: Nibud en Diversion helpen docenten om erover te praten. Laatst bewerkt 24 november, 2022. https://www.nibud.nl/nieuws/geldzorgen-gesprekshandreiking-docenten/#:~:text=De%20Gesprekshandreiking%20werd%20gemaakt%20door,het%20gesprek%20aangaan%20over%20geld.

Nijboer, Wanda en Esther Visser. Ongepubliceerd projectplan Generatierijkdom. Projecten Nationaal Programma Groningen.

Sociaal Planbureau Groningen. “Feitenblad Armoede en schulden, Gemeente Oldambt.” Nieuws & Publicaties.  Laatst bewerkt 13 september, 2023. https://sociaalplanbureaugroningen.nl/wordpress/wp-content/uploads/2023/09/Feitenblad-armoede-Oldambt-2.pdf. 

Steketee, Majone, Trudi Nederland, Jodi Mak, Renske van der Gaag, Maxine van Bommel, Lucas Roebroek, Suzanne van der Eerden, Jessica van den Toorn, Eliane Smits van Waesberghe, Rogier Oet, Cato Oosterwijk. Kinderen in armoede in Nederland. Den Haag: De Kinderombudsman, 2013. https://www.kinderombudsman.nl/system/files/publications/2019-Publicatie%20aanmaken/2013.KOM004KindereninArmoede.pdf.